Στα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα η επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας

Σύμφωνα με δορυφορικές μετρήσεις, η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας (SST) στα ελληνικά πελάγη κυμαίνεται πολύ κοντά στον μέσο όρο των τελευταίων 15 ετών. Όπως δείχνει ο πρώτος χάρτης, στο Βόρειο Αιγαίο η SST κυμαίνεται μεταξύ 11°C και 15°C, στο υπόλοιπο Αιγαίο μεταξύ 16°C - 18°C και στο Ιόνιο Πέλαγος 15°C - 17°C. Ο δεύτερος χάρτης δείχνει την απόκλιση των τιμών SST σε σχέση με τη μέση τιμή της περιόδου 2008-2018, για την Τρίτη 8 Φεβρουαρίου 2022. 

Μπορείτε να ενημερώνεστε για την SST καθημερινά από τη σελίδα μας πατώντας εδώ. 

Περιορισμένη η χιονοκάλυψη στην Ευρώπη

Ο χάρτης δείχνει τη χιονοκάλυψη (λευκό χρώμα) και την παγοκάλυψη (κίτρινο χρώμα) στο Βόρειο Ημισφαίριο την Παρασκευή 4 Φεβρουαρίου 2022 όπως εκτιμήθηκε από μετρήσεις δορυφόρων. Παρατηρούμε ότι μεγάλο μέρος της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης δεν έχει καλυφθεί από χιόνι αν και διανύουμε κλιματικά την εποχή της πιο εκτεταμένης χιονοκάλυψης στη γηραιά ήπειρο. Εκτός από την Ευρώπη, αρκετά μικρότερη από τα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα είναι η χιονοκάλυψη στις κεντρικές πολιτείες των ΗΠΑ, στη Βόρεια Κίνα και γενικότερα στην Κεντρική Ασία. 

Γιατί το χιόνι αργεί να λιώσει στο έδαφος παρά την ηλιοφάνεια και τις υψηλές θερμοκρασίες;

Σύνταξη άρθρου: Σ. Ντάφης

ΕΑΑ-Πεντέλη, Κυριακή 30 Ιανουαρίου 2021, 12:30

Μετά την κακοκαιρία "Ελπίς" που έπληξε με πυκνές χιονοπτώσεις την Αττική τη Δευτέρα 24 Ιανουαρίου 2022, το χιόνι σε πολλές περιοχές της Αθήνας παρέμεινε σχεδόν μια εβδομάδα στο έδαφος παρά τις υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας που ξεπέρασαν τους 12°C και την ηλιοφάνεια. Σίγουρα θα έχετε αναρωτηθεί γιατί το χιόνι δεν λιώνει άμεσα μόλις βελτιωθούν οι καιρικές συνθήκες; Οι παράγοντες που επηρεάζουν την τήξη του χιονιού είναι οι πολλοί και οι κυριότεροι παρατίθενται παρακάτω, αλλά αρχικά πρέπει να πούμε ότι η τήξη του χιονιού στο έδαφος γίνεται από πάνω προς τα κάτω. 

- Η σύσταση του χιονιού

Το χιόνι έχει διαφορετική σύσταση από τον πάγο καθώς είναι ένα σύνθετο υλικό πάγου-αέρα που έχει σημαντική ποσότητα αέρα μεταξύ των παγοκρυστάλλων. Γι'αυτό τον λόγο το χιόνι είναι ένα πολύ καλό μονωτικό υλικό, δηλαδή δεν επιτρέπει εύκολα τη μεταφορά θερμότητας. Σκεφτείτε πώς λειτουργεί ένα ιγκλού: Η θερμότητα που απελευθερώνεται από το σώμα του ανθρώπου και από μια εστία φωτιάς μέσα στο ιγκλού ζεσταίνει γρήγορα τον εσωτερικό αέρα αλλά δεν εισχωρεί εύκολα μέσα στα τούβλα χιονιού. Όλοι αυτοί οι θύλακες αέρα στο χιόνι λειτουργούν όπως ακριβώς ένα παράθυρο με διπλό τζάμι, επιβραδύνοντας τη ροή θερμότητας από τη ζεστή περιοχή προς την κρύα εξωτερική επιφάνεια.

- Η λευκαύγεια

Το καθαρό και αφράτο χιόνι ανακλά το μεγαλύτερο ποσό ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που που προσπίπτει πάνω του στο ορατό και υπέρυθρο τμήμα του φάσματος. Το χιόνι έχει λοιπόν πολύ μεγάλη λευκαύγεια που του επιτρέπει να ανακλά το μεγαλύτερο ποσό ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που προσπίπτει πάνω του, ακόμη και κάτω από έντονη ηλιοφάνεια, αυξάνοντας ελάχιστα τη θερμοκρασία του σε σχέση με άλλα υλικά. Η λευκαύγεια του χιονιού μειώνεται σταδιακά καθώς δέχεται προσμίξεις ρύπων, ακαθαρσιών αλλά και γιατί απλά αλλάζει η σύστασή του σε πιο συμπαγή πάγο. Το υγρό χιόνι έχει μικρότερη λευκαύγεια από το ξηρό χιόνι. Φυσικά μεγάλο ρόλο στην τήξη του χιονιού παίζει η ένταση της ακτινοβολίας που φτάνει στο έδαφος από τον ήλιο, γι'αυτό και την άνοιξη ο ρυθμός τήξης είναι μεγαλύτερος κάτω από τον καυτό ήλιο του μεσημεριού από ό,τι στην καρδιά του χειμώνα. 

- Θερμοκρασία, υγρασία και ταχύτητα ανέμου

Μεγάλη σημασία στον ρυθμό τήξης του χιονιού στο έδαφος παίζει η θερμοδυναμική κατάσταση του υπερκείμενου αέρα, δηλαδή η θερμοκρασία, η υγρασία και η ταχύτητα του ανέμου. Αν η θερμοκρασία του αέρα είναι ίση ή ανώτερη του 0°C και η υγρασία είναι χαμηλή, το χιόνι εξαχνώνεται γρήγορα και λιώνει πιο γρήγορα από ό,τι αν η υγρασία ήταν υψηλή. Η χαμηλή υγρασία όμως και σε αρνητικές θερμοκρασίες του αέρα ευνοεί την εξάχνωση του χιονιού. Είτε με θετική, είτε με αρνητική θερμοκρασία του αέρα, η πνοή του ανέμου επιταχύνει την εξάτμιση και εξάχνωση του χιονιού. Πρέπει να σημειωθεί ότι η θερμοκρασία του αέρα που εφάπτεται στο χιόνι δεν είναι ίδια με τη θερμοκρασία που μετράνε οι μετεωρολογικοί σταθμοί στα 2μ ύψος από το έδαφος, αφού στο χιονοσκεπές έδαφος η θερμοκρασία του αέρα μειώνεται σημαντικά κατεβαίνοντας χαμηλότερα, ακόμη και ελάχιστα μέτρα. 

 - Η αποθήκευση του χιονιού στο έδαφος 

Το χιόνι αποτελεί εμπόδιο στις καθημερινές μας μετακινήσεις και ιδιαίτερα στις πόλεις προτιμάται η απομάκρυνσή του σε σημεία εκτός του πολεοδομικού ιστού, συνήθως σχηματίζοντας σωρούς από χιόνι. Όσο πιο ψηλός και συμπαγής είναι ένας σωρός παγωμένου χιονιού, τόσο πιο αργά θα λιώσει. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί η οριζόντια επιφάνεια του σωρού είναι μικρή, ακριβώς όπως όταν ένας χιονάνθρωπος στέκεται περισσότερο χρόνο από ό,τι το χιόνι γύρω του γιατί έχει μικρότερη επιφάνεια. Όσο μεγαλύτερη είναι η επιφάνεια του χιονιού, τόσο πιο γρήγορα θα λιώσει. 

Η τοποθέτηση του χιονιού σε ένα συμπαγές σημείο είναι εξαιρετική για τη δημιουργία ελεύθερου χώρου, αλλά δείτε για παράδειγμα στο παρακάτω βίντεο μετά από πόσους μήνες έπειτα από την τελευταία χιονόπτωση λιώνει ένας μεγάλος σωρός χιονιού στη Βοστώνη των ΗΠΑ.

Δορυφορικές εικόνες μετά το πέρασμα της κακοκαιρίας Διομήδης

Λίγες μέρες μετά το πέρασμα της κακοκαιρίας "Διομήδης", ο ευρωπαϊκός δορυφόρος Sentinel-2 πέρασε πάνω από την Κεντρική Ελλάδα την Τρίτη 18 Ιανουαρίου 2022. Στα περάσματα του δορυφόρου μεταξύ 12 και 17 Ιανουαρίου υπήρχαν νεφώσεις που δεν επέτρεπαν την καταγραφή της χιονοκάλυψης, όμως την Τρίτη 18/01 ο ανέφελος ουρανός πάνω από την ηπειρωτική χώρα επέτρεψε τη λεπτομερή καταγραφή των ορεινών όγκων που έχουν χιονοκάλυψη. Η διακριτική ικανότητα των οργάνων του Sentinel-2 φτάνει ακόμη και τα 10 μέτρα, παρέχοντας άνευ προηγούμενου δεδομένα για τις μεταβολές στο έδαφος και την ατμόσφαιρα. 

Η ακόλουθη εικόνα με ψευδοχρωματισμό διευκολύνει την μελέτη της κατανομής της χιονοκάλυψης. Βλέπουμε ότι την Τρίτη 18/01 πολλές ορεινές και ημιορεινές περιοχές της Κεντρικής Ελλάδας ήταν καλυμμένες από χιόνι, περίπου πάνω από τα 500μ υψόμετρο στη Θεσσαλία και λίγο ψηλότερα στη Στερεά Ελλάδα. Επιπροσθέτως, διακρίνονται οι καμένες εκτάσεις στη Βόρεια Εύβοια καθώς και με σκούρα χρώματα στη Θεσσαλία οι πλημμυρισμένες εκτάσεις οι οποίες μάλιστα πάγωσαν κατά τη διάρκεια της θερμοκρασιακής αναστροφής που επικράτησε τις βραδινές και πρωινές ώρες. 

Το καιρικό ντόμινο στο Βόρειο Ημισφαίριο που προκάλεσε την πρώτη κακοκαιρία του 2022

Σύνταξη άρθρου: Σ. Ντάφης, Κ. Λαγουβάρδος

ΕΑΑ-Πεντέλη, 10 Ιανουαρίου 2022, 20:00

Πέρασε περίπου 1 εβδομάδα από τις πυκνές χιονοπτώσεις που έπληξαν τις Ανατολικές ΗΠΑ στις 3 Ιανουαρίου 2022 καθώς πολύ ψυχρές αέριες μάζες βρέθηκαν σε χαμηλά γεωγραφικά πλάτη της Βόρειας Αμερικής. Λίγες ημέρες αργότερα, η αλληλεπίδραση των ψυχρών και ξηρών αερίων μαζών με τις θερμές και υγρές αέριες μάζες που φέρνει στον Βόρειο Ατλαντικό το Ρεύμα του Κόλπου του Μεξικού, δημιούργησαν κατάλληλες συνθήκες για τη δημιουργία μιας "μετεωρολογικής βόμβας" (χάρτης). Πρόκειται για ένα βαρομετρικό χαμηλό νότια της Γροιλανδίας που κινούμενο βορειοανατολικά ενισχύθηκε ραγδαία και ευθύνεται για την ενίσχυση του μόνιμου Αντικυκλώνα των Αζορών στη Δυτική Ευρώπη και την ενίσχυση του Πολικού Αεροχειμάρρου. Ο αντικυκλώνας με τη σειρά του πηδαλιούχησε την κίνηση των ψυχρών αερίων μαζών που εισέβαλαν στη Μεσόγειο και προκάλεσαν την κακοκαιρία που βρίσκεται σε εξέλιξη στη χώρα μας. 

Η κυκλοφορία των αερίων μαζών στο Βόρειο Ημισφαίριο παρουσιάζει μια περιοδικότητα που είναι δυνατόν να προβλεφθεί πλέον με καλή ακρίβεια μελετώντας την αργή κίνηση των μόνιμων αντικυκλώνων (Αζορών, Σιβηρικού, κτλ). Συχνά όμως μικρές τοπικές αλλαγές στην ροή των αερίων μαζών που οφείλονται σε φαινόμενα μικρής προγνωσιμότητας (π.χ. μια μετεωρολογική βόμβα, καιταιγίδες, κτλ), μπορούν να μειώσουν σημαντικά την προγνωσιμότητα. Έτσι εξηγείται και η μικρή προγνωσιμότητα της τελικής θέσης των πολύ ψυχρών αερίων μαζών από τη Βόρεια Ευρώπη που κατευθύνονται νότια.

Αριστερά: Η ατμοσφαιρική πίεση στη μέση στάθμη της θάλασσας (hPa - αποχρώσεις κόκκινο-μπλε) και οι αεροχείμαρροι (αποχρώσεις σκούρο μπλε-πράσινο). Δεξιά: Η θερμοκρασία στη στάθμη 850 hPa (°C) τη Δευτέρα 10 Ιανουαρίου 2022. 

Τι ονομάζουμε "αλκυονίδες ημέρες";

Σχεδόν κάθε χρόνο γίνεται λόγος από μετεωρολογικά δελτία στα ΜΜΕ και τον Τύπο για τις αλκυονίδες ημέρες, οι οποίες περιγράφουν ένα διάστημα ημερών με αίρθιο καιρό στην καρδιά του χειμώνα. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει επιστημονικός ορισμός των αλκυονίδων ημερών και συχνά ο όρος χρησιμοποιείται υποκειμενικά και καταχρηστικά από προγνώστες-μετεωρολόγους. 

Οι διαδοχικές ημέρες με ηλιοφάνεια, ασθενείς ανέμους και υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουαρίου έχει επικρατήσει να ονομάζονται "Αλκυονίδες Ημέρες" από την αρχαιότητα. Ο όρος αποδίδεται στον Αριστοτέλη και υπάρχουν διάφοροι μύθοι γύρω από την ονομασία. Το πιο πιθανό είναι η περίοδος καλοκαιρίας να ονομάστηκε έτσι γιατί το πτηνό αλκυόνη επιλέγει να γεννά τα αυγά του σε βραχώδεις περιοχές κοντά σε νερό κατά τη διάρκεια ήπιων καιρικών συνθηκών, είτε γιατί τις ξάστερες νύχτες του Ιανουαρίου ο αστέρας Αλκυόνη είναι ορατός στο ζενίθ του ουράνιου θόλου. 

Για να χαρακτηρίσουμε όμως ως "αλκυονίδες ημέρες" ένα διάστημα ημερών, οι ήπιες καιρικές συνθήκες θα πρέπει να χαρακτηρίζουν μια μεγάλη γεωγραφική έκταση, όπως το σύνολο της χώρας και όχι τοπικές περιοχές. Αυτό οφείλεται στην παρουσία ενός εκτεταμένου αντικυκλώνα πάνω από την περιοχή μας, κάτι που δεν συμβαίνει κάθε χρόνο. Άρα ένας ακόμη μύθος είναι ότι οι αλκυονίδες ημέρες εμφανίζονται κάθε χρόνο. Η αλήθεια όμως είναι ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη έχει συνδεθεί με την ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης αντικυκλώνων στη Μεσόγειο, άρα και την αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης "αλκυονίδων ημερών". Δεν αποκλείεται μάλιστα μέσα στον ίδιο χειμώνα να παρατηρηθούν 2 περίοδοι που να πληρούν τα κριτήρια για να χαρακτηριστούν ως αλκυονίδες ημέρες. 

Οι αλκυονίδες ημέρες συνδέονται επίσης με σοβαρά επεισόδια ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε πόλεις καθώς οι αντικυκλωνικές συνθήκες ευνοούν τον εγκλωβισμό ρύπων κοντά στο έδαφος και τη δημιουργία αιθαλομίχλης. 

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, δεν έχουν παρατηρηθεί ακόμη αλκυονίδες ημέρες τον Δεκέμβριο του 2021 μέχρι και την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου 2022, παρότι παρατηρούνται πολύ ήπιες για την εποχή θερμοκρασίες. Καταγράφονται ισχυροί άνεμοι στα πελάγη και στα ορεινά, ενώ δεν λείπουν και οι βροχοπτώσεις.

Η φωτογραφία από Κάτω Λεχώνια Πηλίου τη Δευτέρα 3 Ιανουαρίου 2022 του Γιάννη Καλαντζή δείχνει τα ήρεμα νερά του Παγασητικού Κόλπου μια θερμή ημέρα του χειμώνα. 

Τι είναι το "Φαινόμενο Mpempa";

Πιθανόν ο πρώτος που παρατήρησε ότι το ζεστό νερό παγώνει πιο γρήγορα από το κρύο ήταν ο Αριστοτέλης, αλλά μέχρι το 2013 αυτό το φαινόμενο ήταν ανεξήγητο από την επιστημονική κοινότητα. Το όνομα "Mpempa" δόθηκε από τη Βασιλική Εταιρεία Χημείας της Βρετανίας προς τιμήν του Τανζανού φοιτητή Erasto Mpempa καθώς ήταν ο πρώτος που το μελέτησε διεξοδικά και δημοσίευσε μια πρώτη επιστημονική εξήγηση το 1969 η οποία όμως αποδείχθηκε ανεπαρκής. 

Η παραπάνω εικόνα δείχνει καυτό νερό, σχεδόν 100°C, να παγώνει ακαριαία σε θερμοκρασία χαμηλότερη των -20°C. Αν συγκρίνουμε την ταχύτητα ψύξης δύο δειγμάτων νερού θερμοκρασίας ~19°C και 43ºC όπως δείχνει το επόμενο σχήμα, θα δούμε ότι αυτό που θα παγώσει πρώτο είναι το δεύτερο. 

Η πιο ολοκληρωμένη και κοινά αποδεκτή εξήγηση δόθηκε το 2013 από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης οι οποίοι μελέτησαν τους χημικούς δεσμούς των μορίων του νερού σε διάφορες θερμοκρασίες. Τα μόρια νερού μεταξύ τους δεσμεύονται από έναν ηλεκτρομαγνητικό δεσμό (δεσμό υδρογόνου) ο οποίος καθορίζει το σημείο βρασμού, την επιφανειακή τάση και το ρυθμό μεταβολής ενέργειας. Ο ρυθμός μεταβολής ενέργειας εξαρτάται κυρίως από την αρχική κατάσταση του υγρού, δηλαδή τη θερμοκρασία του. Το θερμό νερό μεταφέρει την ενέργειά του εκθετικά πιο γρήγορα από το κρύο νερό καθώς οι δεσμοί υδρογόνου αλληλεπιδρούν με τους ομοιοπολικούς δεσμούς του νερού (μοιράζονται ηλεκτρόνια στην εξωτερική τους στιβάδα) και όσο υψηλότερη είναι η θερμοκρασία, τόσο συμπιεσμένοι είναι οι ομοιοπολικοί δεσμοί αποθηκεύοντας ταυτόχρονα ενέργεια. Κατά την ψύξη, ο ρυθμός απελευθέρωσης της ενέργειας αυξάνεται εκθετικά πιο γρήγορα γιατί στο ψυχρότερο νερό οι ομοιοπολικοί δεσμοί δεν είναι τόσο συμπιεσμένοι. Αυτή η συμπεριφορά όμως του νερού εξαρτάται και από άλλους παράγοντες όπως η καθαρότητα του νερού και η διάρκεια ψύξης.

 Πηγή: https://www.nature.com/articles/srep03005 

Graph by SVG version: Own work - http://www.picotech.com//experiments/mpemba_effect/graphics/export_results_spreadsheet.gif, CC BY 3.0

Η έκταση της χιονοκάλυψης και παγοκάλυψης στο Βόρειο Ημισφαίριο

Ο χάρτης με δορυφορικά δεδομένα που επεξεργαστήκαμε στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr δείχνει την κατανομή χιονοκάλυψης και παγοκάλυψης στο Βόρειο Ημισφαίριο την Κυριακή 19 Δεκεμβρίου 2021. Η έκτασης της χιονοκάλυψης είναι μικρότερη από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα (μέση τιμή 1980-2020) σε ένα μεγάλο μέρος της Ευρώπης, της Κεντρικής Ασίας και των ΗΠΑ. Αντίθετα, το χιόνι καλύπτει μεγαλύτερες εκτάσεις από ό,τι συνήθως τον Δεκέμβριο στη Μικρά Ασία, τη Δυτική Κίνα και την Ιαπωνία. 

Η έκταση της παγοκάλυψης στο Βόρειο Ημισφαίριο είναι η τρίτη χαμηλότερη μέχρι στιγμής τον φετινό χειμώνα από το 1980. 

Η δορυφορική εκτίμηση του συγκεντρωτικού ύψους βροχής 9-11 Δεκεμβρίου 2021 

Η αποστολή μέτρησης παγκόσμιου υετού GPM (Global Precipitation Measurement) παράγει το πιο ολοκληρωμένο παγκόσμιο προϊόν εκτίμησης της ραγδαιότητας βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων της NASA, χρησιμοποιώντας τον αλγόριθμο IMERG (Integrated Multi-satellite Retrievals for GPM). Οι βροχοπτώσεις υπολογίζονται χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον αστερισμό δορυφόρων GPM - ένα παγκόσμιο δίκτυο δορυφόρων που επί του παρόντος περιλαμβάνει τους: GPM Core Observatory, GCOM-W1, NOAA-18, NOAA-19, DMSP F-16, DMSP F-17, DMSP F- 18, Metop-A και Metop-B. Το σύνολο παγκόσμιων δεδομένων IMERG παρέχει ποσά υετού για ολόκληρο τον πλανήτη κάθε 30 λεπτά.

Η παρακάτω εικόνα δείχνει τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα υετού IMERG για το διάστημα 9 με 11 Δεκεμβρίου 2021, κατά τη διάρκεια της σοβαρής κακοκαιρίας που έπληξε τη χώρα μας. Σύμφωνα με το προϊόν, πάνω από 100 mm βροχής και χιονιού σημειώθηκαν σε μια εκτεταμένη περιοχή της Ηπείρου (μωβ χρώμα στον χάρτη). 

Ατμοσφαιρικά κύματα βαρύτητας στην Ελλάδα τη Δευτέρα 6 Δεκεμβρίου 2021

Σύνταξη άρθρου: Σ. Ντάφης

ΕΑΑ-Πεντέλη, 6 Δεκεμβρίου 2021, 22:00

Ο δορυφόρος Terra της NASA πέρασε πάνω από τη χώρα μας το πρωί της Δευτέρα 6 Δεκεμβρίου 2021 και κατέγραψε νεφικούς σχηματισμούς κατά τη διάρκεια ατμοσφαιρικών βαρυτικών κυμάτων κοντά στο έδαφος.

Τα ατμοσφαιρικά βαρυτικά κύματα είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο που οφείλεται κυρίως στην τοπογραφία και την ταχύτητα του ανέμου. Οι αέριες μάζες όταν ανέρχονται, ψύχονται και συμπυκνώνονται οι υδρατμοί τους, δημιουργώντας νέφη. Αντίθετα, οι εξαναγκασμένες καθοδικές τους κινήσεις οδηγούν σε θέρμανση και εξάτμιση των υδρατμών, οπότε δημιουργούνται οι στενές ανέφελες λωρίδες που διακρίνονται στην παρακάτω δορυφορική εικόνα. 

ΝOAA: Ανάπτυξη γραμμικών νεφώσεων στις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ στις 23 Νοεμβρίου 2021

O γεωστατικός μετεωρολογικός δορυφόρος της ΝΟΑΑ, GOES East κατέγραψε εικόνες ανάπτυξης νεφών κοντά στις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ στον Ατλαντικό Ωκεανό στις 23 Νοεμβρίου 2021 κατά τη διάρκεια μια εισβολής ψυχρών αερίων μαζών πάνω από τον ωκεανό. Αυτές οι ισχνές, παράλληλες γραμμές χαμηλών νεφώσεων σχηματίζονται όταν ψυχρές αέριες μάζες κινούνται πάνω από τα σχετικά θερμότερα ύδατα, συλλέγοντας θερμότητα και υγρασία, και δημιουργώντας στήλες θερμού αέρα.

Καθώς ο θερμότερος αέρας ανέρχεται και συναντά τον ψυχρότερο αέρα από πάνω, συμπυκνώνεται δημιουργώντας νέφη σωρείτες, στη συνέχεια ψύχεται και βυθίζεται πλευρικά των νεφών. Αυτές οι καθοδικές και ανοδικές κινήσεις δημιουργούν παράλληλους κυλίνδρους περιστρεφόμενου αέρα που ευθυγραμμίζουν τα νέφη προς την κατεύθυνση του ανέμου που επικρατεί.

Υπάρχει επίσης ένα κενό μεταξύ των ακτογραμμών και των περιοχών όπου ξεκινούν οι σειρές των νεφών, επειδή ο ψυχρός αέρας δεν έχει ταξιδέψει ακόμη αρκετά μακριά πάνω από το νερό για να θερμανθεί και να εμπλουτιστεί με την απαραίτητη υγρασία για το σχηματισμό νεφών.

Πηγή: ΝΟΑΑ
https://www.facebook.com/NOAASatellites/videos/1828598067331785/ 

NASA: Πυκνά νέφη σκόνης καλύπτουν την Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν στις αρχές Νοεμβρίου 2021

Επεισόδια μεταφοράς σκόνης συμβαίνουν αρκετά συχνά στα ξηρά, ανεμοδαρμένα τοπία της Κεντρικής Ασίας. Ωστόσο, είναι ασυνήθιστο η σκόνη να σκοτεινιάζει τον ουρανό μιας μεγάλης πόλης, όπως έγινε πρόσφατα στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν.

Το τεράστιο νέφος σκόνης προκλήθηκε από ένα αντικυκλωνικό σύστημα, το οποίο έφερε ισχυρούς ανέμους εντάσεως έως και 70-90 χιλιόμετρα την ώρα, στην πρωτεύουσα του Ουζμπεκιστάν. Κατά διαστήματα, το στρώμα της σκόνης γίνονταν τόσο πυκνό που η ορατότητα μειώθηκε στα 200 μέτρα. Σύμφωνα με τη μετεωρολογική υπηρεσία του Ουζμπεκιστάν (Uzhydromet), τα επίπεδα των χονδρών αιωρούμενων σωματιδίων (PM10) αυξήθηκαν στα 18.000 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Κατά διαστήματα η συγκέντρωση σκόνης στον αέρα ήταν 30 φορές μεγαλύτερη από τα αποδεκτά όρια για το Ουζμπεκιστάν. Τα τελευταία 150 χρόνια παρακολούθησης, τέτοιες ακραίες συνθήκες σκόνης στην ατμόσφαιρα δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ στην Τασκένδη, σύμφωνα με την Uzhydromet.

Το όργανο MODIS (Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer) του δορυφόρου Terra της NASA κατέγραψε πυκνά νέφη σκόνης που πλησίαζαν την Τασκένδη στις 4 Νοεμβρίου 2021. Κάποια νέφη φαινόταν να προέρχονται από ξεραμένες γεωργικές εκτάσεις, βοσκοτόπια και λιβάδια στα βορειοανατολικά την περιοχή Τουρκιστάν του Καζακστάν. Την επόμενη μέρα (5 Νοεμβρίου), τα νέφη σκόνης είχαν απλωθεί και μια πυκνή ομίχλη κάλυπτε μεγάλο μέρος της περιοχής και αρκετών ορεινών κοιλάδων στα ανατολικά. Ένα στρώμα ασυνήθιστα ψυχρού αέρα κοντά στην επιφάνεια καλύφθηκε από ένα στρώμα θερμότερου αέρα - μια αναστροφή θερμοκρασίας - με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση της σκόνης κοντά στην επιφάνεια και την χαμηλή ποιότητα του αέρα.

«Εάν οι μετρήσεις είναι σωστές, αυτά είναι πραγματικά ακραία και εξαιρετικά επικίνδυνα επίπεδα σωματιδίων για μια αστική περιοχή», δήλωσε ο Thomas Gill, ατμοσφαιρικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας. «Το μέσο όριο 24 ωρών της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας των ΗΠΑ (US Environmental Protection Agency) είναι, για παράδειγμα, 150 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο για τα PM10. Οι υψηλότερες ωριαίες συγκεντρώσεις που έχω δει ποτέ να έχουν καταγραφεί στο Ελ Πάσο του Τέξας - αναμφισβήτητα η πόλη που πλήττεται περισσότερο από επεισόδια μεταφοράς σκόνης στις ΗΠΑ - είναι περίπου 5000 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο για τα PM10. Αυτά τα επίπεδα στο Ουζμπεκιστάν είναι περίπου τέσσερις φορές χειρότερα από ό,τι έχω δει ποτέ στο Ελ Πάσο. Αυτές μπορεί να είναι από τις μεγαλύτερες τιμές PM10 που έχουν μετρηθεί ποτέ για τον ατμοσφαιρικό αέρα σε μια αστική περιοχή».

Αρκετοί μήνες ξηρασίας προδιέθεσαν την περιοχή για ακραία επεισόδια μεταφοράς σκόνης. Τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν θερμοκρασίες ρεκόρ και νεκρά ζώα εξαιτίας θερμικής καταπόνησης από τις αρχές του καλοκαιριού, ενώ η αποστολή GRACE-FO της NASA παρατήρησε ασυνήθιστα ξηρές συνθήκες υγρασίας εδάφους στο Νότιο Καζακστάν μόλις στις αρχές Νοεμβρίου.

Πηγή: NASA Earth Observatory 
Περισσότερα: https://earthobservatory.nasa.gov/images/149067/dust-blankets-tashkent 

Copernicus: Πυρκαγιά στην ανατολική Σιβηρία τον Νοέμβριο του 2021 μετά την εποχή των πυρκαγιών

Η παρακάτω εικόνα, η οποία ελήφθη από έναν από τους δορυφόρους Copernicus Sentinel-2 στις 3 Νοεμβρίου 2021, δείχνει μια πυρκαγιά σε εξέλιξη κοντά στην πόλη Arman, στην περιοχή Magadan της Σιβηρίας στην Άπω Ανατολή.

Η μη εποχική πυρκαγιά αυτή, η οποία πιθανότατα ξεκίνησε από κεραυνό, αποδεικνύεται δύσκολο να περιοριστεί από τους πυροσβέστες. Αυτήν την εποχή του χρόνου, η θερμοκρασία του αέρα στο Arman πέφτει συχνά κοντά στους 20 βαθμούς κάτω από το μηδέν, κάτι που κάνει την κατάσβεση της φωτιάς πιο δύσκολη καθώς όλο σχεδόν το νερό στην περιοχή το οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κατάσβεση της πυρκαγιάς, έχει παγώσει. Η φωτιά εντείνεται επίσης από τους ισχυρούς ανέμους, ενώ η απουσία χιονιού, το οποίο συχνά πέφτει στην περιοχή Μαγκαντάν τον Νοέμβριο, συνέβαλε στην ταχεία εξάπλωση της.

Η δορυφορική αποστολή Copernicus Sentinel-2 συμβάλλει στην ανάπτυξη εφαρμογών για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση πυρκαγιών, καθώς και τη χαρτογράφηση καμένων εκτάσεων, με χωρική ανάλυση 10 μέτρων.

Πηγή: Ευρωπαϊκή Ένωση, αποστολή Copernicus Sentinel-2
Περισσότερα: https://www.copernicus.eu/en/media/image-day-gallery/unseasonal-fire-far-east-siberia-november-2021 

NASA: Απεικόνιση των τυφώνων του Ατλαντικού της φετινής σεζόν - μέχρι 30 Σεπτεμβρίου 2021

Η παρακάτω ψηφιακή απεικόνιση των διαδρομών των τυφώνων και των τροπικών καταιγίδων της φετινής σεζόν, μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2021, προέρχεται από τον αλγόριθμο IMERG (Integrated Multi-satellitE Retrievals for GPM) της NASA - ένα προϊόν δεδομένων παρατήρησης βροχοπτώσεων από δορυφορικούς αισθητήρες. Ο IMERG παρέχει σχεδόν σε πραγματικό χρόνο εκτιμήσεις βροχόπτωσης -σε διαστήματα μισής ώρας σε ανάλυση ~10 km για ολόκληρη την υδρόγειο, βοηθάει στην καλύτερη κατανόηση του κύκλου του νερού και των ακραίων καιρικών φαινομένων, και χρησιμοποιείται στη διαχείριση καταστροφών, στην παρακολούθηση ασθενειών, στη διαχείριση φυσικών πόρων, στην παραγωγή ενέργειας και την ασφάλεια τροφίμων.

Οι ρυθμοί βροχόπτωσης IMERG (σε χιλιοστά/ώρα) προβάλλονται στην απεικόνιση μαζί με δεδομένα νεφώσεων από σύνολο δεδομένων από το NOAA Climate Prediction Center, (CPC Cloud Composite και ηλεκτρικής δραστηριότητας καταιγίδων από το μοντέλο Αυτοματοποιημένης Πρόβλεψης Τροπικών Κυκλώνων (ATCF) του Εθνικού Κέντρου Τυφώνων των ΗΠΑ(NHC).

Οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας (SST) εμφανίζονται επίσης στους ωκεανούς και προέρχονται από το σύνολο δεδομένων αισθητήρων πολύ υψηλής ανάλυσης (MUR) της NASA, το οποίο συνδυάζει δεδομένα από πολλούς γεωστατικούς δορυφόρους και δορυφόρους σε πολική τροχιά. Οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας παίζουν σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό και την ανάπτυξη τυφώνων, με τις υψηλότερες θερμοκρασίες να συνδέονται με πιο έντονες καταιγίδες.

Η οπτικοποίηση των δεδομένων προετοιμάστηκε για τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή - Διάσκεψη των Μερών (COP) 26. Η εποχή των τυφώνων του 2021 λήγει επίσημα στις 30 Νοεμβρίου.

Πηγή: NASA/Goddard Space Flight Center Scientific Visualization Studio
Περισσότερα: https://svs.gsfc.nasa.gov/4947 

GPM: Εβδομαδιαία επισκόπηση IMERG παγκόσμιου υετού 24-31/10/2021

Η αποστολή μέτρησης παγκόσμιου υετού GPM (Global Precipitation Measurement) παράγει το πιο ολοκληρωμένο παγκόσμιο προϊόν εκτίμησης της ραγδαιότητας βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων της NASA, χρησιμοποιώντας τον αλγόριθμο IMERG (Integrated Multi-satellite Retrievals for GPM). Οι βροχοπτώσεις υπολογίζονται χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον αστερισμό δορυφόρων GPM - ένα παγκόσμιο δίκτυο δορυφόρων που επί του παρόντος περιλαμβάνει τους: GPM Core Observatory, GCOM-W1, NOAA-18, NOAA-19, DMSP F-16, DMSP F-17, DMSP F- 18, Metop-A και Metop-B. Το σύνολο παγκόσμιων δεδομένων IMERG παρέχει ποσά υετού για ολόκληρο τον πλανήτη κάθε 30 λεπτά.

Η παρακάτω ψηφιακή απεικόνιση δείχνει τα τελευταία διαθέσιμα δεδομένα υετού IMERG, για το διάστημα 24 με 31 Οκτώβρη 2021, τα οποία απεικονίζουν πού εκδηλώνονται οι βροχές και οι χιονοπτώσεις πάνω στον πλανήτη.

Πηγή: Global Precipitation Measurement Mission / NASA's Scientific Visualization Studio
Περισσότερα:
https://svs.gsfc.nasa.gov/4285
https://gpm.nasa.gov/