Το άρωμα της βροχής

Σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει μετά από περιόδους ανομβρίας, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, όταν σημειώνεται βροχόπτωση ο αέρας κατακλύζεται από μυρωδιές. Έχετε αναρωτηθεί γιατί συμβαίνει αυτό;

Σε μία επιστημονική δημοσίευση στο περιοδικό Nature το 1964, ερευνητές από την Αυστραλία ονόμασαν το γήινο άρωμα της βροχής «πετριχώρ», από τον συνδυασμό των ελληνικών λέξεων «πέτρα» και «ιχώρ» (το χρυσαφένιο αίμα των θεών σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία). Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μυρωδιά της βροχής προέρχεται από δύο βασικά συστατικά: τη γεωσμίνη και μια ελαιώδη ουσία. Η πρώτη παράγεται από βακτήρια-σπόρους που ζουν στο έδαφος και η ανθρώπινη όσφρηση μπορεί να την εντοπίσει σε εξαιρετικά μικρές συγκεντρώσεις όταν οι σταγόνες βροχής τη διαχέουν. Η δεύτερη ουσία που παράγεται από ορισμένα μόνο φυτά σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας, απορροφάται από τα αργιλώδη εδάφη ή συγκεντρώνεται σε βραχώδεις επιφάνειες. Η οξείδωση του λίπους σε πτητικά συστατικά των ελαίων βοηθά τα φυτά να αποτρέπουν την ανάπτυξη άλλων φυτών γύρω τους σε περιόδους ξηρασίας, ώστε να μην ανταγωνίζονται για το διαθέσιμο νερό.

Η απελευθέρωση των παραπάνω συστατικών γίνεται με μια απλή διαδικασία: οι σταγόνες της βροχής κατά την πτώση τους απελευθερώνουν φυσαλίδες με αιωρούμενα στερεά σωματίδια. Η μέγιστη απελευθέρωσή τους, άρα και ο πιο έντονος πετριχώρος, παρατηρείται κατά τη διάρκεια ασθενούς βροχόπτωσης γιατί οι σταγόνες που πέφτουν με μικρή ταχύτητα προλαβαίνουν να παγιδεύσουν φυσαλίδες με αερολύματα.

Επιπρόσθετα με τον πετριχώρο, πριν την έλευση καταιγίδας μπορείτε να διακρίνετε και μία άλλη οσμή στην ατμόσφαιρα που θυμίζει χλώριο. Η μυρωδιά αυτή οφείλεται στο όζον («όζει» στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «μυρίζει») που παράγεται από ηλεκτρικές εκκενώσεις στα νέφη (σωρειτομελανίες). Το όζον παράγεται με τη διάσπαση διατομικών μορίων οξυγόνου με προσφερόμενη ενέργεια από τις ηλεκτρικές εκκενώσεις, και στη συνέχεια τα άτομα οξυγόνου σχηματίζουν δεσμό με διατομικά μόρια οξυγόνου, δηλαδή παράγεται ένα μόριο όζοντος κ.ο.κ. Τα ισχυρά καθοδικά ρεύματα των καταιγίδων μεταφέρουν το όζον στο έδαφος και μας προειδοποιούν (κατά μία έννοια) για την εκδήλωση καταιγίδας.

Στ. Ντάφης, ΕΑΑ-Πεντέλη