Λίγα λόγια για το επεισόδιο σκόνης της 22 Μαρτίου 2018

Την Πέμπτη 22 Μαρτίου 2018, μεγάλο μέρος της χώρας βίωσε ένα πολύ σημαντικό επεισόδιο μεταφοράς αφρικανικής σκόνης, από τα σημαντικότερα των τελευταίων ετών. Το συγκεκριμένο επεισόδιο επηρέασε κυρίως την Κρήτη, όπου σε ορισμένες περιοχές, όπως στο Ηράκλειο,  η μεταφορά σκόνης ήταν τόσο έντονη, προκαλώντας σημαντική μείωση της ορατότητας, αναστολή της λειτουργίας του αεροδρομίου, κλπ. Χαρακτηριστική είναι η παρακάτω φωτογραφία από το λιμάνι στο Ηράκλειο της Κρήτης (Εικόνα 1) το μεσημέρι της Πέμπτης 22/3.

Εικόνα 1. Μεγάλη συγκέντρωση σκόνης στο λιμάνι του Ηρακλείου το μεσημέρι της Πέμπτης 22 Μαρτίου 2018. Φωτογραφία του Θοδωρή Τζιμόπουλου.

Από που προήλθε τόσο μεγάλο φορτίο σκόνης, με αποτέλεσμα να καταγραφούν τιμές-ρεκόρ στη συγκέντρωση σωματιδίων; Τα παρακάτω σχήματα δίνουν μια πρώτη εικόνα της μεταφοράς σκόνης:

Στην Εικόνα 2 παρουσιάζεται το ατμοσφαιρικό οπτικό βάθος της σκόνης (Εικόνα 2α) και η συγκέντρωση της σκόνης κοντά στο έδαφος σε μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο (Εικόνα 2β) το μεσημέρι της Πέμπτης, όπως προβλέφθηκε από το μοντέλο μεταφοράς σκόνης (WRF-Chem) του Εθνικού Αστεροσκοπείου/meteo.gr. Διακρίνεται καθαρά η μεταφορά σκόνης από την περιοχή κοντά στα σύνορα Λιβύης (περιοχή της Κυρηναϊκής)  και της Αιγύπτου προς την Κρήτη. Το έντονο καφέ χρώμα αντιστοιχεί σε τιμές οπτικού βάθους μεγαλύτερες του 5, γεγονός που εξηγεί τη πολύ μεγάλη μείωση της ορατότητας και της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας (το ατμοσφαιρικό οπτικό βάθος αποτελεί μέγεθος για την εκτίμηση της εξασθένησης της ακτινοβολίας εξαιτίας της απορρόφησης και της σκέδασης της από αιωρούμενα σωματίδια).

Εικόνα 2. Προγνωστικοί χάρτες του αριθμητικού μοντέλου του Εθνικού Αστεροσκοπείου/meteo.gr που δείχνουν το ατμοσφαιρικό οπτικό βάθος της σκόνης (α) και τη συγκέντρωση της σκόνης κοντά στο έδαφος σε μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο (β) το μεσημέρι της Πέμπτης 22 Μαρτίου 2018.

Στην Εικόνα 3, τέλος, δίνεται η κατανομή των πηγών ερημικής σκόνης που χρησιμοποιείται στο μοντέλο WRF-Chem του ΕΑΑ/meteo.gr. Οι πηγές της σκόνης χαρακτηρίζονται με το λεγόμενο συντελεστή διαβρωσιμότητας, με τις μεγαλύτερες τιμές αυτού να αντιστοιχούν σε εδάφη από τα οποία η σκόνη μπορεί να «σηκωθεί» ευκολότερα και σε μεγαλύτερες ποσότητες (υπό την προϋπόθεση της πνοής του ανέμου πάνω από κάποιο κρίσιμο όριο). Αντιπαραβάλλοντας τις Εικόνες 2 και 3, εύκολα μπορεί να παρατηρήσει κανείς πως στις εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης που καταγράφηκαν συνεισέφερε το γεγονός πως η σκόνη φαίνεται να προήλθε από την περιοχή της κέντρο/ανατολικής Λιβύης, όπου και εμφανίζονται οι υψηλότερες τιμές του συντελεστή διαβρωσιμότητας (>0.5).  

Εικόνα 3. Κατανομή των πηγών ερημικής σκόνης που χρησιμοποιείται στο μοντέλο WRF-Chem του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr.

Κ. Λαγουβάρδος, Θ. Γιάνναρος, Σ. Ντάφης και Β. Κοτρώνη

ΕΑΑ-Πεντέλη